Lendo as danças de Xerión (NM 66)

O libriño de Xerión cas letras das súas entregas de pandemia 2020 é unha xoia a descubrir, tanto se che gusta a súa música como se non, pois teñen un precioso sentir literario e biográfico. Sempre tendo en conta que Xerión é unha senda catártica de Nocturno, xeralmente de funestos sentires, inda que soportan cargas de esperanza e luz. Fíltrase a carraxe, o noxo, a vontade de supervivencia, de enfrontamento, así como a espera calma do fin inevitable, o encaramento cun futuro aberto á trascendencia vestida de nada infinita, a busca ou a custodia de saberes vellos, mais velados... E sempre nos quedará a sospeita de que hai moito máis: o por que de catro estrofas por canción, ou nove temas por disco, o significado de ilustracións como as da cinta 'O Nada no Caos Infinito'... Ás veces hai cambios perceptibles, que son as marcas nas que o común non se cumple, como a composición a unha sola estrofa en 'o ar dos tempos da destruçom'. 

Vexo eses detalles como futuras cuestións a Nocturno, escusas de conversas onde se vai filtrando con maior xenerosidade o seu mundo interior e inquedanzas. O mesmo penso das súas referencias astronómicas: será o ceo do que gozou nalgún paseo polo monte? Terá un significado universal ou simbólico que quere remarcar?

Neste libriño exclusivo atopas, na primeira parte, o recoñecible estilo compositivo de Nocturno para Xerión e un novo modo, na segunda, que ven de épocas pretéricas que coñecemos durante os estudios do colexio ou instituto. Lonxe quedan, mais quizás algo se removerá no voso maxín cando leades pausadamente os poemas das 'Danças de agonia e peste'. Divos algo verbas como refrán, leixaprén, cantiga de amigo...? Ata vivimos aquel 1998, co Día das Letras Galegas dedicado a tres trobadores, os trobadores da ría de Vigo, entre os que estaba Martin Codax. Este autor é recordado e homenaxeado por Nocturno nos poemas de 'Danças'. Unha actualización que recolle parte do esquema compositivo das súas cantigas de amigo e verte nel a distopía dun mundo medio morto pola radiación. Unha desfeita que pode descubrirse no mundo actual en forma de pandemia e límites sociais. Un mundo radiante de átomos letais que xa descubrimos con VRK, banda na que Nocturno tamén anda, cando sacaron aquel 'Filhos da Ira'.

 

Unhas cantigas de amigo revisadas e que non son descoñecidas para o noso compositor, xa que as abordou co trío Ars Anterga (algunha cantiga, se non lembro mal, tivo dúas versións, en dous traballos distintos). Cantigas e trío que levaron adiante un disco moi curioso e especial, que puiden recuperar da miña pequena discoteca de Ourense, intitulado 'Meu Amigo', de 2014. Merece un comentario con calma, mais quedaivos co precioso dato de que participaron grupos e músicos de Ourense para darlle ás sete cantigas de amigo, de Martin Codax, unha nova vida. Traballando ó par, Ars Anterga ofrecía a versión máis respectuosa ca musicalización medieval, namentres que as bandas modernizaban as cantigas, conforme ó senso da letra e a instrumentación actual.

Nocturno vai un paso máis alá, collendo o esquema compositivo e vertendo nel imaxes catastróficas, propias dos escenarios radiados e seres mutantes dalgúns relatos de Philip K. Dick ou de desertos ermos como os de 'Mad Max' e 'Fallout'. A destrución campa plena de poder, arrastrándose máis e máis lonxe, vertendo morte onde as ruínas inda dan acubillo a un supervivinte, aliándose ca loucura e a soedade. Onte lemos as memorias dese supervivinte, collendo o libriño negro dende o inicio, mais hoxe propóñoche iniciar a senda dende a sétima dança e rematar ca primeira composición, 'na infame terra dos miseráveis'. Supón un precioso exercicio de perspectivas e, curiosamente, mantén un sentido tan escuro e desgarrador como a lectura primeira. De feito, comezar lendo composicións medidas, recoñecibles, contidas, e pasar a outras con máis liberdade expresiva e maior carga de imaxes e sentimentos lévanos a unha tensión crecente e afondamento na loucura exterior e interior.

Comezamos un camiño de lectura, invertindo a orde, con tres poemas que revelan diferencias entre o coñecemento científico-técnico e outro dunha orde arcana e reservada a poucos. Non é que se aposte por un hermetismo que supón unha difícil busca contra os coñecementos científicos, xa que o compositor sabe ben de ciencias, mais si que supón unha chamada de atención ben interesante ver como este monólogo comeza enfrentándose á gran capacidade de destrución de elementos formados desde a tecnociencia. Por un momento, podiamos pensar nos científicos do Proxecto Manhattan e as reacións negativas dalgúns cando a bomba mostrou todo o seu poder destrutivo. Non hai unha crítica a ningunha rama de ciencia, senón a un uso perverso dela. Sen referencias transcendentes é un instrumento poderoso que non fará máis que o que mande seu dono.

Mais pronto pasamos a descubrir que hai outros saberes, de esforzado aceso. As imaxes que me veñen ó maxín sintonizan cunha abadía, un claustro, unha igrexa de coidada arquitectura simbólica. Imaxino un monxe bibliotecario que marchou lonxe e reuníu nun lugar especial os restos da cultura. Non escondeu o saber para volverse poderoso, senón como prevención contra os poderosos que puideran afectar ó que el rescatou. Xa non estamos fronte a datos e máquinas, senón a experiencia e sabedoría que tocan e transforman ó que entra en contacto con elas. Coma os vellos misterios, precisas percorrer un camiño, ser iniciado e esforzarte, pois coñecerás o profundo do teu ser e as consecuencias dos teus actos.

Collo os dous versos iniciais dos dous primeiros párrafos da dança V, sabendo que son composicións paralelas, e deixo que as imaxes me guíen: delo resulta que os camiños retortos impúlsanme a camiñar, namentres me levan cara dentro, descubrindo unha interioridade de luces e tebras; pero a esotérica cruzaria chámame á quietude, á contemplación. Marcha e contemplación son dous movementos espirais que se unifican na sentida peregrinación. Nada sabemos se o supervivinte chegou a probar dos vellos saberes, mais si que continúa andando, que sobrepasou o deserto e chegou á cidade, ámbito arrasado no que todo é decadencia e agonía. Alí, o peçonhento cálice (dança IV) é o sabor de moda. Un pensa nas referencias bíblicas do cáliz, ou copa, do furor de Deus, citado no Salmo 75, 8, en Is 51,17 ou Xer 25, 15. Desfeita sen fin nin esperanza de reconstrución. O camiño debe continuar.

O mundo rural e a natureza teñen unha cara semellante, mais inda conservan unha beleza que non se ve fóra delas. Son as danças II e I, con esas visións das casas destruídas e a morte preto, pero tamén a chegada dunha certa calma ó supervivinte, a resignación ante todo o perdido, a contemplación dun mundo inda vivo xunto ca certeza do fin persoal. Sensación inquedante, sen dúbida, con resonancias a esa paz que algúns dixeron sentir antes de morrer. Aquí a vida natural segue, o ciclo de morte e nacemento non parece alterado pola radiación. Un bo lugar para repousar, un bo sitio para entregarse á Nada.

Continuará?