Síntese de 'Quen foi María Magdalena?' de Carmen B. U.

 'Quen foi María Magdalena?' de Carmen Bernabé Ubieta

Breve artigo publicado en galego, na revista 'Encrucillada', número 143, no ano 2005, pola doutora en Teoloxía Bíblica Carmen Bernabé Ubieta. 

Recolle breves referencias a María Magdalena, mostrando tres fontes informativas: evanxeos canónicos, escritos apócrifos e eclesiásticos. A súa figura pasou de importante, chegando a ser denominada apóstol dos apóstoles, a ser menospreciada ou reducida a unha imaxe falsa de prostituta arrepentida. actualmente, dende hai anos, vive unha etapa de redescubrimento e valoración positiva.

María, nome común na época, popular entre as princesas asmodeas, "Miryam", en orixe; Magdalena, referencia xeográfica (de nacemento, seguramente) a Magdala, a Tariquea de Flavio Josefo, cida relacionada ca pesca e conseva peixeira en salgadura, ademais de resistente ante os embites romanos.

 

1. Nos escritos canónicos

Sacando Lucas, os evanxeos presentan a María no momento da crucifixión, sepultura e resurreción de Xesús, como discípula e destinataria dunha revelación que debía comunicar. Fan referencia a que era discípula xa anteriormente. Usando termos similares, cada evanxelista dá unha versión sutilmente diferente dela, conforme ó seu plan teolóxico e destinatarios. É curioso ver a cantidade de mulleres durante a paixón e a práctica desaparición dos discípulos homes nese momento. Sobre todo, pensando que a muller non tiña peso como testemuña daquelas. No grupo delas, soe ser a primeira en ser nomeada (agás en Xoán), o que se traduce como unha figura importante.

 

2. Nos escritos extracanónicos ou apócrifos

Textos posteriores ós evanxeos canónicos, non se consideran como fonte histórica directa, senón como reflexos de doutrinas e confrontacións da época. A de Magdala aparece en máis ocasións, desde diferentes perspectivas, co cal temos unha imaxe das preocupacións e discusións de entón arredor da autoridade, as revelacións e o papel da muller naquelas comunidades. Mantense a imaxe de discípula, apóstol e compañeira sinalada de Xesús para revelacións importantes. Esto leva á envexa de Pedro, que non a soporta como unha igual (ou superior). De diferentes formas, en consonancia ca doutrina que se expoña no texto, Xesús segue dándolle importancia, cando non preeminencia, á Magdalena. De fondo, a cuestión da autoridade e a visibilidade da muller na comunidade.

 

3. Nos escritos eclesiásticos

Na corrente que se foi facendo máis visible e que constituiría a igrexa oficial, María aparece con diferentes rostros, que se irán perfilando para adaptalos á predicación e costumes de cada época. Queda claro que foi unha muller de referencia, inda que a súa memoria foi mudada e usouse para impoñer novos roles ó resto de mulleres, promovendo un papel secundario.

4. Prostituta?

Magdalena penitente, Luis de Carvajal 

Unha imaxe recurrente é a de María Magdalena penando polos seus pecados, atribuíndoselle un pasado de prostituta ou de posesa. Imaxe que callou no arte, na liturxia e no maxín popular. Sen embargo, non aparece tal nos escritos consultados ata agora. Detrás hai certas interpretacións das escrituras e confusión de mulleres anónimas. Así, quedou na predicación que María de Betania asumíría unha doble unción a Xesús (fusión de dúas mulleres anónimas no mesmo papel). Como se lle perde a pista no momento da paixón, e non podía asumirse, María de Betania pasa a chamarse María Magdalena, co cal se consegue que sexa unha discípula conversa que segue a Xesús en todo momento (e dáselle á de Magdala un pasado escabroso). Sen embargo, o papel de apóstol, que se lle recoñecera nos primeiros séculos, queda no escuro e só se fixa o de pecadora arrepentida. Un novo pulo de recoñecemento parte do Vaticano II, mais moita xente inda non o recoñeceu.