Sobre Santiago.

O visto e o que nos sona agocha, tantas veces, o que inda non sabemos nin sospeitamos. Por eso, unha mirada de neno, afín á dos primeiros filósofos gregos, que leva o asombro como bandeira é un antídoto perfecto contra o amuermamento e a desidia. Personalmente, recoñezo estar oxidado e con poucas inquietudes e obxectivos culturais, no que a visitas se refire, por eso gusto tanto das web actualizadas acerca de monumentos e turismo. Unhas breves indicacións ou unha boa escolma de información poden levantar a lebre e animar a posibles visitantes ou curiosos.

Serea na porta de Platerías.

Por eso, tendo xa asegurada a estancia na capital do Reino (de Galicia, hehe) o sábado 19 de decembro do presente 2015, busquei visitas posibles para o domingo. As horas eran poucas, xa que se planteara un bo descanso nocturno e o regreso a Ourense para a votación. E puiden conseguir unha lista xeitosa de lugares e historia sen máis movemento que o permitido polo tempo e as pernas. Finalmente, a ruta quedou reducida á catedral e os arredores. 

A web catedralicia está moi ben para programarse e informarse. A cousa é dedicarlle tempo para enterarse ben das posibilidades. En mente, a visita, hai uns anos, ás cubertas pétreas. Era un bo comezo que se convertíu en realidade. Á imaxe típica da sé dende as distintas prazas poderiamos unir un vistazo dende a cima, descubrindo lugares e anécdotas que non se fan presentes ata que pisas o chan de pedra do tellado. Este ano, cas choivas do día anterior, un tanto perigoso. Pero o sol acompañou e a visita foi todo un éxito.

As curiosidades son variadas e invítote a que vaias cando poidas e te pasees ou peregrines a ese lugar de ensoñación, co ceo como teito e a pedra baixo os teus pés, como se seguises nas rúas ou prazas compostelás. Só que máis alto. Esta é a primeira cousa que resaltaría: o tellado de pedra da catedral.

Antes, un cento e pouco de escalóns altos, deixa atrás un vistazo á tribuna e á antiga carraca, resgardada nun pequeno cuarto con paneles explicativos. Na tribuna, unha maqueta da igrexa. Arriba, a saída a ceo aberto.

Lonxe dos ollos dos homes de a pé, un pequeno campanario e as marcas na pedra, recordan o lugar onde o campaneiro vivía. Home que tamén resultara ser o sastre catedralicio. A dicir da guía, a campana alí presente era como un timbre para este home de altura que pernoctaba nunha vivenda sinxela enclaustrada entre unha torre e o corpo central da fachada.

A catedral foi cambiando co paso dos anos. Xa só para a construcción temos que ter en conta as datas do inicio, 1075, e a da consagración, 1211, para tomar conciencia das idades deste organismo de pedra e espíritu. No paseo polo alto dela puidemos admirar un anaquiño daquela historia primixenia. Unha porción de fachada románica, pola zona de Platerías, co seu año e a cruz como colofón e símbolo dunha porta que se denominou da piedade ou do perdón. Recordámolo en cada Misa: Cristo é o verdadeiro Año de Deus que quita o pecado do mundo, a perfección dos sacrificios da antiga Alianza.

Mirar dende unha perspectiva distinta da cotiá produce unhas sensacións novas. Acostumados ás torres vistas dende abaixo, non sabía da existencia de outras torres, hoxe desaparecidas, de corte defensivo, que nos falan de tempos revoltos e templos que se podían converter en fortalezas ou refuxio. 

Seica a catedral chegou a ter nove torres, das que hoxe se conservan as dúas da fachada, a do reloxo e o cimborrio. Na visita polos altos inda vemos onde estaban algunhas das outras, podemos imaxinalas en parte, vendo as bases conservadas, e facernos unha idea das almenas, das que se conserva parte da estructura, desde a cal miramos e admiramos o claustro que, horas máis tarde paseariamos Ami e un servidor.

O arte escondido nas alturas deparaba a presencia de varias columniñas non lisas, dando a sensación de movemento e vida, e a visita a un espacio pequeno, aberto á inmensidade, ca súa cruz e o año, onde nos dixeron que os peregrinos queimaban os farrapos nos que se converteran as roupas de camiñante.

Non houbo referencias ás marcas de canteiro pero atopei unha ben curiosa con forma de estrela que nunca vira.

Tra-lo remate e descenso, un vistazo ó belén, construído preto da porta de Platerías. Ocupaba un bo espacio, onde xeralmente están os bancos, e chama a atención polo impresionante palacio herodiano, a disposición de diversas figuras e acontecementos salvíficos e uns poucos carteliños que dán unha sinxela explicación do visto. 

Arte para contemplar, arte efímero que fala do Absoluto, que reflexa unha historia determinada polo tempo no que se desenrola pero que nos fai recordar e tomar conciencia da Presencia divina que, nestas datas, a Igrexa espera con ánimos renovados.

Eso significa o Advento, as catro semanas de presparación do Nadal. O inicio do Ano Litúrxico. Son semanas onde se repasan as expectativas da relixión xudía e do corazón humano, en pos dun redentor que nos conduza ó mellor e máis profundo do noso ser.

Durante este Tempo, o sacerdote viste o morado como conciencia da nosa temporalidade e fugacidade pero tamén da humildade ca que nace Deus como home. Amosa a sinxeleza de Cristo que nos diviniza. Xa se sabe, quen anda en boas compañas faise bo ou participa desa bondade dos demais, afectándolle un tanto. A representación do belén, daquela, é un complemento perfecto á celebración e convírtese nunha obriña de arte elocuente para o corazón e os sentidos atentos á beleza sinxela. Como non, a figura do Neno inda non se colocara, pois non chegou o Nadal.

A miña visita a Santiago tamén encubría unha busca, moi material e concreta. Unha cara que conectaría nun luminoso instante a Compostela con Ourense. Refírome ó denominado home verde. Unha vez máis, Claustroman era a orixe dunha investigación. Durante os paseos e visitas ó claustro de San Francisco, na cidade das Burgas, tiveramos ocasións de reparar no rostro dun home barbado de vexetais. Unha cara agochada entre dúas columniñas que tranquilamente podía pasar desapercibida. Pois esa mesma cara estaba tallada na pedra, no dintel esquerdo de Platerías, nun obxecto litúrxico chamado incensario. Un anxo era o encargado de portalo.

 

Tardamos un rato en atopalo Ami e eu, porque tiña en mente unha imaxe que non se correspondía ca realidade. Menos mal que recordei o artigo de Alfredo Erias que o gardián do claustro me pasara e puiden atopar a esquiva cabeciña. Una vez máis, a valoración da Igrexa por certos símbolos pagáns, considerados prefiguracións ou aproximacións ó misterio de Cristo, o Deus home, deixaba unha pegada indeleble e permitía asombrarnos ante a historia oculta que está diante nosa. 

Algunhas outras sorpresas levaría, non por non telas visto nunca senón pola propia presencia. As figuras ás que me refiro e que poden causar curiosidade, se non escándalo ou confusión, estaban presentes na mesma porta de Platerías e, outra, no Museo da Catedral. 

 

As tres ás que me refiro con figuras antropomorfas, dous homes e unha muller. Nunha escena corrida, formando parte de outras representacións en forma de zócalos, en Platerías, temos a un ser masculino, logo outra figura e unha femia. Ámbolos dous mostran os seus órganos sexuais: un gran falo e unha vulva aberta. 
 
O terceiro ó que me refiro é un home ó que parecen estar mordéndolle o pene dende abaixo. Figura resgardada e ben visible no Museo da Catedral, na exposición permanente á que se accede dende a mesma praza do obradoiro.

A visita cultural, aderezada cunha boa comida, tras unha ba noite nun barato e moderno hotel sito na zona vella, rematou na librería que me recomendara Manu, o presidente da tropa Korriban, na praza de Cervantes. Visita e compra dalgún tomo que no seu momento comentarei. A editorial tamén ma recomendara Manu. Graciñas!!

Descubre a cidade na que vives, hai moito máis do que vemos ;-)

Deixo como axudas para a túa visita a Compostela a web catedralicia e o artigo de Erias sobre o home verde e a súa presencia en Galicia.